Umar ibn Al-Khattab (رضي الله عنه)
Magaciisa oo buuxa:
Umar ibn Al-Khattab ibn Nufayl ibn Abdul Uzza
Waxa uu ka soo jeedaa reer Quraysh, gaar ahaan lafta Banu Adi.
Magacyada la baxay:
Waxaa loo yaqaanay "Al-Farooq" (ka sooca xaqa iyo baadilka) sababta oo ah sida uu si geesinimo leh u kala saaray xaqa iyo baadilka Islaamka ka dib markuu soo galay.
Noloshiisa Kahor Islaamka
Umar wuxuu ku dhashay Makka sanadkii 583 miilaadi, 13 sano ka hor dhalashadii Nabiga ﷺ.
Wuxuu ahaa nin xooggan oo sharaf ku leh Quraysh, lagana tixgeliyo la tashiga arrimaha siyaasadda iyo dagaallada.
Waxa uu bartay xirfadda feerka iyo dagaalka isagoo ku dhex jira dhaqankii geesinimada ahaa ee Quraysh.
Wuxuu ahaa qof caqli badan oo hadalkiisa iyo go'aan qaadashadiisa laga baqo.
Qaabkii uu ku Islaamay
Islaamnimada Umar waxay ahayd dhacdo taariikhi ah oo weyn:
• Nacaybkiisii Islaamka
Bilowgii, Umar wuxuu ka mid ahaa cadawga ugu daran ee Islaamka. Wuxuu si adag u diiday in Quraysh ka leexato dhaqankoodii jaahiliyadda.
Waxa uu qorsheeyay inuu dilo Nabiga ﷺ si uu Islaamka u joojiyo.
• Wakiilidii Nabiga ﷺ
Markuu go’aansaday inuu dilo Nabiga ﷺ, nin Quraysh ah ayaa ku yiri:
“Ka hor intaadan Nabiga dilin, miyaadan ogeyn in walaashaa Fatimah iyo ninheeduba ay Islaameen?”
Umar, isagoo careysan, wuxuu u aaday guriga walaashiis Fatimah. Halkaas ayuu ku arkay iyada iyo ninkeeda Saeed ibn Zayd oo Qur’aan akhrinaya.
Markii uu isku dayay inuu garaaco walaashiis, waxay si geesinimo leh ugu sheegtay:
"Haa, waan Muslim ahay!"
• Dareenkii Islaamka
Markii uu dhegeystay aayadaha Qur’aanka (Surah Taha), qalbigiisa ayaa jilcay. Waxa uu yiri:
“Kani ma ahan hadal bini’aadam.”
Wuxuu isla markiiba aadiyay guriga Nabiga ﷺ, halkaas oo uu ku dhawaaqay kalimadda Tawxiidka, isagoo leh:
“Waxaan qirayaa in aan jirin Ilaah xaq ah oo kale Allah mooyee, iyo in Muhammad yahay Rasuulkii Ilaahay.”
• Saameynta Islaamka
Islaamnimada Umar waxay ahayd guul weyn oo muslimiinta moral ahaan u keentay xoog.
Nabiga ﷺ ayaa ku yiri:
"Ilaahow, Islaamka ku xoogee Umar ibn Al-Khattab."
Doorarkiisii Islaamka
• Geesinimadiisa Islaamka Kadib
Isla markiiba wuxuu muslimiinta ku dhiirri-geliyay inay si cad ugu cibaadeystaan Baytul-Xaram.
Wuxuu muslimiinta ku hoggaamiyay safarkoodii ugu horreeyay ee ay ku tukadeen Baytul-Xaram, isagoo ku dhawaaqaya xaqa Islaamka.
• Dagaallada Islaamka
Umar wuxuu ka qeybgalay dhammaan dagaalladii waaweynaa ee Nabiga ﷺ hogaamiyay, sida:
• Dagaalkii Badar
• Uhud
• Khandaq
• Hunayn
Wuxuu ku jiray safka hore ee difaaca diinta, isagoo Nabiga si joogto ah ula talin jiray.
• Sulux Hudaybiyyah
Inkastoo uu si xooggan uga shakiyay heshiiska Hudaybiyyah, ugu dambeyn wuxuu qirtay in Nabiga ﷺ uu lahaa aragti fog.
Khilafadiisa Kadib Abu Bakr
Kadib geeridii Abu Bakr, Umar wuxuu noqday khaliifkii labaad ee muslimiinta.
Xilligiisa ayaa lagu yaqaanay caddaalad iyo maamulka wanaagsan.
Caddaaladiisii Khilafada
• Kobcinta Dawlad Islaami ah
Xilligiisii ayaa dawladda Islaamka ballaartay, iyadoo gaartay Suuriya, Falastiin, Masar, iyo Ciraaq.
Waxa uu aas-aasay nidaamkii maamulka iyo lacagta bulshada (Baytul Maal).
• Caddaaladda Ku Wanaagsanayd
Umar wuxuu ahaa qof caddaaladda ku sifoobay.
Mar ayuu yiri:
“Haddii neef geel ah oo ku dhinta wabiyada Furaat, waan ka baqayaa in Allah iga weydiiyo sababtii aanan u ilaalin.”
Sida uu u Dhintay
Umar ibn Al-Khattab wuxuu dhintay sanadkii 23 Hijri (644 M), isagoo lagu dilay salaadda subax ee masjidka Madina.
Dilkiisa waxaa gaystay gacan-ku-dhiiglihii la odhan jiray Abu Lu’lu’ah Al-Majusi, oo ahaa addoon reer Faaris ah.
Umar, isagoo ku dhaawacmay dhaawac halis ah, ayaa magacaabay guddi lix qof ah oo soo xula khaliifka xiga (Uthman ibn Affan).
Waxa lagu aasay agta Nabiga ﷺ iyo Abu Bakr.
Sifooyinkiisa iyo Waxyaabo Kale oo Muhiim Ah
• Caddaaladda iyo Geesinimada
Waxa uu tusaale u ahaa hoggaamiye caddaalad ah oo aan waligiis ku xad-gudbin dadka.
• Ku Tiirsanaanta Allah
Waxa uu yiri:
“Haddii qofku Alle ka cabsado, Alle ayaa wax walba ka cabsiiya.”
Umar ibn Al-Khattab wuxuu ahaa qof geesinimo, caqli iyo caddaalad ku sifoobay. Islaamnimadiisu waxay ahayd mid si weyn u beddeshay taariikhda muslimiinta.